Informatie over de
wakes bij het grensgevang
Op iedere tweede zondag van de maand is er van 14 – 15 uur
een wake bij het Grenshospitium aan de Tafelbergweg
In deze grensgevangenis worden mannen, vrouwen en kinderen
cellulair opgesloten, niet omdat ze iets misdaan zouden hebben, maar omdat ze
geen of onvoldoende papieren hebben.
Middels deze wakes willen wij stil staan bij wat er in deze
gevangenis met mensen gebeurt, een teken van solidariteit geven aan de
grensgevangenen en duidelijk maken dat wij grote vragen hebben bij het
opsluiten van mensen die niets misdaan hebben.
Voor wie met het openbaar vervoer komt: voor de wakes wordt
er tussen 13.30 en 13.40 uur verzameld bij de zuid uitgang van metrostation
Holendrecht waarna we gezamenlijk in zo’n 20 minuten naar de Tafelbergweg
lopen.
Voor wie met de auto komt: er is parkeergelegenheid direct
bij de grensgevangenis aan de Tafelbergweg.
Voor meer informatie over grensgevangenissen, zie elders op
deze website.
Voor meer informatie over de wakes kunt u contact opnemen met het Jeannette Noël Huis, postbus 12622, 1100 AP Amsterdam, 020 – 699 8 996.
Uit het oog, uit het hart?
Vluchtelingen die in uw land
vertoeven zult ge niet onderdrukken. Ge zult hen liefhebben als u zelf.
Leviticus 19:33-34
‘Waken bij het grensgevang’
Achter de muren van een
groeiend aantal vreemdelingengevangenissen verdwijnt een deel van de
hedendaagse verdrevenen en vluchtelingen die aan ‘s lands grenzen aankloppen.
Steeds vaker worden zulke gevangenissen buiten ons zicht geplaatst. Eén zo’n
grensgevangenis staat achter het AMC aan de Tafelbergweg 10 te Amsterdam. Hier
worden mensen, ook vrouwen en kinderen, cellulair opgesloten omdat ze
geen papieren hebben. Vaak worden ze na maanden van onzekermakend wachten
gedeporteerd of ook wel geïllegaliseerd buiten de poort op straat gezet en daar
worden ze dan aan hun lot overgelaten.
In de tijd voor Pasen staan
wij stil bij wat er in deze gevangenis met mensen gebeurt. We willen een teken
van solidariteit geven aan de grensgevangenen. Ook maken we duidelijk dat wij
grote vragen hebben bij het opsluiten van mensen die niets misdaan hebben. Dit
doen we door te waken bij deze grensgevangenis. Deze wakes worden voorbereid
vanuit de traditie en het gedachtegoed van telkens een andere
geloofsgemeenschap:
1
maart As-woensdag 14 uur Religieuzen voor Vluchtelingen en
Catholic Worker Amsterdam
5
maart 14 uur Basis Beweging Nederland
12
maart bijna Purim 14 uur Joodse wake
19
maart 14 uur Doopsgezinde wake
26
maart 14 uur Dominicaanse familie
2
april NB 15
uur Orthodoxe wake
9
april Palm Zondag 14 uur Protestanse Kerk in Nederland en de
Vrijzinnig Protestanten en de Remonstranten
14
april Goede Vrijdag 14 uur Franciscaanse Vredeswacht
16
april Pasen 14 uur Oecumenisch Vuur
De wakes duren een uur. Er
wordt een half uur van te voren verzameld bij metrostation Holendrecht, zuid
uitgang. Als de gevangenen naar de in
oktober 2005 uitgebrande grensgevangenis op Schiphol terug gebracht zouden
worden, dan waken we daar. Voor de laatste informatie, kijk op http://Onschuldig-gevangen.tripod.com
of bel 020 - 6969 899 of 06 - 3029 5461 of 06 - 5162 6529 of schrijf naar de Amsterdamse Catholic
Worker, Postbus 12622, 1100 AP AMSTERDAM.
_________________________________________________________________
OVER VREEMDELINGENGEVANGENISSEN – september
2005
Er
zijn zeven vreemdelingengevangenissen in Nederland:
=
in Ter Apel,
=
in Tilburg, (in het complex van de
Willem II),
=
in Rotterdam, twee detentieboten,
=
op Zestienhoven, uitzetcentrum,
=
op Schiphol, uitzetcentrum,
=
in Amsterdam, grensgevangenis Tafelbergweg
=
in Soesterberg, detentiecentrum Zeist
In
totaal zijn er nu ruim 2100 plaatsen in Nederlandse vreemdelingengevangenissen.
De
mensen in deze vreemdelingengevangenissen zitten niet vast omdat ze iets
misdaan hebben, zelfs niet omdat ze ergens van verdacht worden, maar puur omdat
ze geen verblijfsvergunning hebben. Ze zitten opgesloten ‘ter fine van
uitzetting’, zoals dat in juridisch jargon heet; om uitgezet te worden naar hun
land van herkomst.
In
de praktijk blijkt dat nog niet zo eenvoudig te zijn. Uit een recent onderzoek
van de Universiteit van Tilburg onder leiding van prof. dr. A.M. van Kalmthout
blijkt dat de terugkeer van de vreemdelingen vaak “ernstig belemmerd wordt door
het ontbreken van reisdocumenten en de moeilijkheid om deze bij de ambassades
te verkrijgen”. Daar kan je je wat bij voorstellen: stel u bent ambtenaar van
een bepaald Afrikaans land op de ambassade in Den Haag of Brussel; sinds enkele
tientallen jaren heeft er een verschrikkelijke burgeroorlog gewoed in uw land,
en AIDS maakt enorm veel slachtoffers. Vele duizenden weeskinderen zwerven in
de grote steden over straat, op zoek naar eten. Dan stapt en een ambtenaar van
de Nederlandse IND binnen: “Als ik u even mag storen, hier heb ik een man die
geen paspoort heeft, maar waarvan wij weten dat hij uit uw land komt. Hijzelf
zegt dat hij uit een ander land komt, maar dat moet u maar niet geloven. Kunt u
voor ons een formulier in orde maken dat we hem naar uw land kunnen uitzetten.”
Zou u het kunnen opbrengen om beleefd te blijven?
Daar
komt bij dat veel vreemdelingen door hun familie uitgezonden zijn om in het
Westen geld te verdienen. Iedere maand maken zij een flink bedrag naar huis
over. Hun leven is zwaar omdat ze hun familie moeten missen en vuil werk moeten
doen in een koud land. Des te trotser zijn ze dat zij hun familie in staat
stellen het hoofd boven water te houden. Ook de regeringen van deze landen zijn
erg blij met het geld dat deze migranten opsturen; hun harde Westerse valuta zijn
onmisbaar voor de betalingsbalans.
Het
Tilburgse onderzoek stelt vast dat het aantal geslaagde uitzettingen vanuit
Tilburg en Ter Apel de laatste vijf jaar gedaald is van 55 tot ongeveer 35%,
terwijl de gemiddelde verblijfsduur daar de afgelopen twee jaar verdubbeld is
tot 80 dagen, ruim 2 1/2 maand. De helft van de gevangenen zijn afgewezen
asielzoekers, die op straat beland en later opgepakt zijn.
Bijvoorbeeld: Grensgevangenis Amsterdam
In
Amsterdam-Zuidoost staat aan de Tafelbergweg een grensgevangenis, waar mensen
zitten die op Schiphol aangekomen zijn en die formeel nog niet tot Nederland
toegelaten zijn. Hier zitten zo’n honderdtwintig vreemdelingen gevangen:
alleenstaande mannen en vrouwen, maar ook moeders met kinderen (van baby’s tot
pubers) en enkele echtparen. Hoewel je mensen van alle leeftijden in de
grensgevangenis tegen kunt komen, zijn de meesten jonge mannen van in de
twintig.
Hoewel
‘hospitium’ ‘gastenverblijf’ betekent en de overheid graag spreekt over
‘bewoners’ die daar ‘grenslogies’ genieten op hun ‘kamers’ gaat het hier om
echte gevangenissen met gevangenen die in hun cel opgesloten zitten. De
gevangenissfeer merk je direct als je binnenkomt aan de hekken, een reeks
deuren die slechts even open gaan om daarna weer in het slot te vallen en aan
de detectiepoort en de röntgenscanner.
Bijna
alle mensen die hier zitten zijn afgewezen asielzoekers waarvan de IND
(Immigratie- en Naturalisatiedienst, een onderdeel van het ministerie van
Justitie) bang is dat ze niet uit eigen beweging ons land zullen verlaten.
Anderen zijn op Schiphol opgepakt omdat ze zonder (juiste) papieren Nederland
binnen wilden komen of over wilden stappen op een ander vliegtuig. Gemiddeld zitten de vreemdelingen 3 tot vier
maanden vast. Sommigen enkele weken, anderen enkele maanden, sommigen meer dan
negen maanden en een enkeling zelfs meer dan een jaar.
De
Vreemdelingenwet kent geen maximum’straf’ voor papierloosheid. Zo nu en dan
beoordeelt de rechter of er nog wel ‘zicht op uitzetting’ is. In de praktijk is
een eenvoudige belofte van de IND vaak voldoende om de opsluitingstermijn te
verlengen.
Als
een vreemdeling echt niet uitgezet kan worden, dan komt hij op straat te staan
met een briefje binnen 24 uur het land te verlaten. Wat de IND met behulp van
allerlei overheidsdiensten in maanden niet heeft kunnen bereiken, moet een
vreemdeling die de taal niet spreekt en die geen geld en officiële contacten
heeft in een etmaal voor elkaar zien te krijgen. Mocht hij of zij na deze 24
uur bij een controle tegen de lamp lopen, dan verdwijnt zij opnieuw achter de
tralies.
Volgens
officiële regeringsnota’s dienen al deze vreemdeling-onvriendelijke maatregelen
ter ‘afschrikking’ of ‘ontmoediging’. Mensen uit arme landen die hun land om de
een of andere reden moeten ontvluchten of die in het Westen geld willen gaan
verdienen moeten gaan begrijpen dat ze in Nederland onprettig behandeld worden.
Des te opmerkelijker is het dat er ook heel wat mensen in de grensgevangenis
zitten die helemaal niet in Nederland willen zijn. Zij zijn op weg naar familie
in Engeland of Canada, of ... op weg naar huis. Zo zat er enkele maanden
geleden een groep van vijf mensen uit Kameroen een maand vast, verspreid over
de twee grensgevangenissen en verschillende afdelingen. Zij helpen in hun land
straatkinderen en waren op een internationaal congres in de Oekraïne geweest
over dit onderwerp. Op weg naar huis stapten zij over op Schiphol, werden
ingerekend door overijverige marechaussees en zaten vervolgens een maand in de
grensgevangenis om uitgezet te worden naar het land waar ze al naar op weg
waren.
Terwijl
volgens de Nederlandse wet kinderen tussen 4 en 16 jaar niet cellulair
opgesloten mogen worden, verblijven in de grensgevangenis Tafelbergweg en ook
in het uitzetcentrum Zestienhoven geregeld gezinnen met kinderen van alle
leeftijden, van baby’s tot pubers..
In
de meeste vreemdelingengevangenissen zitten zogenaamde ‘illegalen’; mensen
zonder verblijfs- en werkvergunning en vaak zonder paspoort die de politie
opgepakt heeft bijvoorbeeld bij een kaartjescontrole in de metro, bij een inval
in een bedrijf of gewoon op straat op verdenking van een overtreding (geen
achterlicht) of een licht misdrijf (winkeldiefstal). Het zijn mensen als die
Algerijn die al 17 jaar in Nederland woont en werkt. De laatste jaren verdiende
hij zijn geld als keukenhulp in een restaurant in de buurt van het Leidseplein
in Amsterdam. Tot op een dag dezelfde wijkagent die hem altijd zo vriendelijk
groette hem met de nodige ‘sorry’s’ kwam arresteren.
Per dag kost een vreemdeling in de grensgevangenis de
Nederlandse staat 173 euro. Dat is puur het gebouw en de bewaking en andere
interne diensten. Daarbij komen nog de kosten voor IND, rechters, advocaten,
vervoer naar rechtbank en ambassades, vliegtickets, begeleiding bij gedwongen
uitzettingen en noem maar op.
Bronnen
1.
‘Wachttijd uitzetting verdubbeld’; artikel in Trouw van 27 september 2004 met uitspraken van prof. dr. A.M. van
Kalmthout.
2.
‘De moeilijke terugkeer van illegale vreemdelingen’; persbericht van 9 december
2004 van de Universiteit van Tilburg, naar aanleiding van een onderzoek onder
leiding van prof. dr. A.M. van Kalmthout.
http://www.uvt.nl/nieuws/persberichten/2004/12/0413912.html; de titel van het
onderzoeksrapport is: Terugkeermogelijkheden
van vreemdelingen in vreemdelingenbewaring.
3.
Memorie van toelichting bij vaststelling van de begrotingsstaat van het
Ministerie van Justitie (VI) voor het jaar 2004; Tweede Kamer, vergaderjaar
2003-2004, 29 200 hoofdstuk VI, nr. 2.
4.
‘Aanhangsel van de Handelingen
5.
‘Brief van de minister voor vreemdelingenzaken en integratie’; 12 november
2004; Tweede kamer, vergaderjaar 2004-2005, 19 637, nr. 875.
6.
verschillende persberichten van Dienst Justitiële Inrichtingen;
http://www.dji.nl.
7.
Website IND: www.ind.nl
De gifbeker van het grenshospitium
Strakker vreemdelingenbeleid leidt tot uitwassen
ASTRID FEITER – OPZIJ – februari 2001
Het vreemdelingenbeleid in Nederland is
aangescherpt. Dat merken ook de diverse hulporganisaties. Tegenwoordig worden
ook vrouwen en kinderen zonder pardon gevangengezet en teruggestuurd. Zoals de
19-jarige Chinese Hung Wu en haar zeven maanden oude baby Lina. Of de 23-jarige
Iraanse Azita.
Zwanger, berooid en zonder identiteitspapieren werd Hung Wu vorig jaar februari
op Schiphol aangehouden. Volgens haar eigen zeggen was ze het slachtoffer van
mensenhandel. Haar souteneur had haar China
uit gesmokkeld, waarna ze in Engeland en Thailand had moeten werken in de
prostitutie. In die periode was ze zwanger geraakt. Haar pooier kon haar toen
niet meer gebruiken en dumpte haar op Schiphol.
Zeven maanden later stond ze weer op Schiphol. Ditmaal met haar baby Lina en
geescorteerd door de marechaussee. De KLM vloog haar op 7 september naar
Shanghai. Daar werd ze in de ontvangsthal van het vliegveld opgewacht door een
Nederlandse correspondent van De Telegraaf. Hij heeft haar, noch haar kind gezien.
Medepassagiers verklaarden hem dat de vrouw en haar baby in het vliegtuig waren
achtergebleven. Volgens de KLM-vertegenwoordigster in Shanghai is het
gebruikelijk dat mensen zoals Hung Wu door de Chinese douane apart worden
gehouden voor een 'toelatingsprocedure'.
Feministisch theologe Roline Woldinga was een van de mensen die geprobeerd
hebben de uitzetting van Hung Wu te voorkomen door de poort van het grenshospitium in Amsterdam-Zuidoost -
waar de Chinese met haar kind gevangenzat - te versperren. 'Ik ben een
democraat in hart en nieren en een overtuigd pacifist, maar toch heb ik
geweigerd opzij te gaan toen de politie dat verzocht. Dit meisje zou met haar
baby naar China worden vervoerd,
terwijl niemand weet wat haar daar te wachten stond. Ik moest iets doen.'
Woldinga schreef daarna brieven naar de directie van de KLM, staatssecretaris
Cohen van Justitie en burgemeester Patijn als korpsbeheerder van de Amsterdamse
politie om opheldering te vragen over het lot van Hung Wu. Een bevredigend
antwoord kreeg ze niet. 'In die brief heb ik teruggegrepen op de situatie in de
Tweede Wereldoorlog, toen we machteloos moesten toezien hoe de joden werden
weggevoerd. Nu kunnen we weerloze mensen helpen, maar mogen het niet. Soms moet
je chargeren om de zaken helder te krijgen. Hulporganisaties hadden deze vrouw
en haar kind in Nederland kunnen onderbrengen. Dan was ze weliswaar in de
illegaliteit verdwenen, maar alles was beter dan haar terugsturen naar China.'
Woldinga kwam met de Chinese en haar kind in aanraking tijdens acties voor de
poort van het grenshospitium,
waar asielzoekers worden opgesloten die geen identiteitspapieren hebben of geen
goed vluchtverhaal. Zij hebben dan geen perspectief om toegelaten te worden in
Nederland en worden teruggestuurd. Dat kan soms enkele maanden wachttijd
betekenen, omdat daarover eerst met het land van herkomst overeenstemming moet
worden bereikt. Pas als dat niet lukt, worden ze tot de asielprocedure
toegelaten.
'Elke keer ben ik weer onder de indruk van het geloof en het vertrouwen dat de
mensen in het grenshospitium
hebben. Hoe kunnen ze toch zingen en roepen dat God goed is, terwijl ze in het
gevang zitten? Deze mensen moeten zich verschrikkelijk alleen voelen. Ik ben
voor het voeren van een asielprocedure, maar je mag mensen die niks hebben
misdaan, niet opsluiten. Stuur ze dan meteen terug, maar geef ze geen hoop.
Opsluiten in het grenshospitium
is geestelijke marteling.'
Wekelijks worden mensen vanuit het grenshospitium
uitgezet naar het land waar ze vandaan komen. Waarom maakt Woldinga zich dan
juist zo druk om de Chinese en haar kind? 'Dit kind was in Nederland geboren.
Is dat nou zo sentimenteel van mij? Deze uitzetting ging in tegen mijn hele
gevoel van rechtvaardigheid.'
Dominee Cees van Veelen uit Amsterdam-Zuidoost had geregeld dat er voor Hung Wu
en haar kind opvang was gereserveerd via een kerkelijke of particuliere
organisatie. 'In geval van vrouwen doen wij altijd extra ons best. Mannen
rooien het wel in de wildernis, die vinden nog weleens werk bij een slachterij
of in de bouw. Vrouwen vallen vaak ten prooi aan pooiers, die hen al bij de
poorten van de asielzoekerscentra staan op te wachten.'
De dominee maakt zich vooral kwaad over de onverschilligheid van de overheid,
die weigerde te geloven dat Hung Wu slachtoffer was van vrouwenhandel. 'Hoe had
zij anders als analfabete vrouw China
kunnen verlaten? Dat land geeft geen uitreisvisum aan mensen die geen Engels
spreken omdat ze dan volgens de autoriteiten toch niets in het buitenland te
zoeken hebben. Deze vrouw was van zeer eenvoudige komaf uit de provincie. Ze
had niet eens het geld om aan zo'n visum te komen. Hung Wu was in blinde
paniek: ongehuwd moeder zijn is strafbaar in China. Maar er staat ook straf op het op illegale wijze verlaten
van het land, zoals haar is overkomen. Voor deze vrouw kunnen wij nu niets meer
doen. De enige die nog wat zou kunnen bereiken, is de Nederlandse overheid. Die
zou via de ambassade kunnen laten nagaan wat er met haar is gebeurd.'
Maar dat zal niet gebeuren. Een paar weken na de uitzetting van Hung Wu was een
delegatie van de Immigratie- en Naturalisatiedienst in China om te praten over illegale immigratie. Volgens een
woordvoerster van Justitie is daarbij de naam Hung Wu niet gevallen. 'Die
delegatie praat niet over individuele gevallen. Wij weten niet wat er met deze
vrouw is gebeurd, dat volgen wij nooit. Zij had geen aannemelijk vluchtverhaal
en dus kwam ze niet in aanmerking voor onze asielprocedure. China is voor Nederland een veilig
land om naar te worden teruggestuurd. De overheid gaat ervan uit dat mensen
daar in vrijheid kunnen leven.'
Rens den Hollander, werkzaam bij het Autonoom Centrum in Amsterdam, heeft zich
ook ingespannen voor Hung Wu. Het Autonoom Centrum loopt al jaren te hoop tegen
het bestaan van het grenshospitium
en de uitzetting van asielzoekers. 'Een aantal jaren geleden was het in de
politiek nog een issue of je asielzoekers die niets hadden misdaan, mocht
opsluiten. Maar dat komt zelfs niet eens meer ter sprake. Ook vrouwen en
kinderen worden opgesloten in het grenshospitium.
In normale gevangenissen zijn nog vrouwenvleugels, maar daar hebben deze
vrouwen kennelijk geen recht op.'
Ook Petra Schultz van de vluchtelingenorganisatie Prime uit Den Haag ziet de
schrijnende gevolgen van de aangescherpte regels in de praktijk. De organisatie
waar zij zich voor inzet, poogt de situatie van (afgewezen) asielzoekers met
behulp van giften van kerken, linkse organisaties en particulieren te
verbeteren. Soms lukt het de organisatie deze mensen tijdelijk een dak boven
het hoofd te bieden of een goede advocaat voor hen op te sporen. Schultz komt
vrijwel dagelijks in aanraking met illegale vrouwen die met hun kinderen door
ons land zwerven. Vaak zijn zij na een eerste vergeefse poging asiel te krijgen
uit een asielzoekerscentrum gezet. Dan mogen ze nog wel een tweede verzoek
indienen, maar hebben geen recht meer op onderdak, sociale zekerheid, medische
zorg en onderwijs.
'De regels zijn momenteel zo streng dat een tweede asielverzoek feitelijk
onmogelijk wordt gemaakt. Want deze mensen hebben niet alleen geen dak boven
hun hoofd, ze worden ook nog eens verplicht zich om de week te melden bij het
aanmeldcentrum in Rijsbergen of Zevenaar voor een stempel. Laatst klopte hier
een Ethiopische vrouw met haar kind aan om hulp. Hoe moet die daar komen,
terwijl ze niet eens geld heeft?' aldus Schultz. 'Zeker voor vrouwen met
kinderen is deze situatie onmogelijk. Sommige kinderen leven al sinds hun
geboorte in de illegaliteit. Overal waar ze onderdak vinden, zijn ze te gast.
Ze mogen nergens aankomen. Ze hebben soms op stations moeten slapen. Met wat
voor een wereldbeeld groeien deze kinderen op?'
Bij Prime kunnen illegale vrouwen hun verhalen kwijt. Daarnaast bezoekt de
organisatie andere vrouwengroepen, voert acties tegen bijvoorbeeld
uitzettingen, regelt taallessen en biedt allerlei andere ondersteuning. 'Extra
aandacht voor vrouwen is nodig omdat ze kwetsbaarder zijn dan mannen, zeker als
ze ook nog eens de zorg hebben voor kinderen. Zwervend op straat lopen ze grote
kans op seksueel misbruik, en ze durven daarvan niet eens aangifte te doen.
Illegale vrouwen leiden een geisoleerd bestaan met alle gevolgen van dien. Ik
heb eens voor een vrouw die acht maanden zwanger was medische hulp moeten
regelen. Die had nog geen enkele controle gehad.'
Gelijktijdig met Hung Wu verbleef in het grenshospitium ook een Iraanse studente, de 23-jarige Azita
Hatami. Zij was aangehouden op doorreis naar Frankrijk, waar ze politiek asiel
wilde aanvragen nadat ze had meegedaan aan een studentenopstand in Teheran. Zij
was er zeker van dat ze bij terugkeer in Iran direct zou worden opgepakt en
gevangengezet.
Zij en de overige 'bewoners' van het grenshospitium
trokken zich het lot van Hung Wu en haar baby heel erg aan. Zo erg dat Azita onderstaande
ingezonden brief stuurde naar dagblad Trouw:
'Met hoeveel dromen heeft ze niet rondgelopen dat haar kind hier geboren zou
worden en dat ze hier in Nederland de vrijheid zou beleven? (...) Ze was
vreselijk bang voor het lot van haar kind - een meisje - in China. Tenslotte, na zeven
maanden in deze afschuwelijke omstandigheden doorgebracht te hebben in een
situatie waarin ze continu huilde, schreeuwde en smeekte, werd ze uitgezet. Een
man die het allemaal meemaakte, is gek geworden; hij schreeuwde: "God, als
je mijn ellende niet ziet, kijk dan naar de ellende van die vrouw en dat
onschuldige kind. (...) Als je ons niet uit deze situatie kunt redden, maak mij
dan dood, want zoveel ellende kan ik niet zien." Ons leven hier lijkt op
het langzaam leegdrinken van een gifbeker.'
Ook voor Azita heeft Prime zich ingezet. Tevergeefs. Zes pogingen haar uit te
zetten mislukten omdat ze te veel verzet bood. Maar op 15 december was het
raak: onder begeleiding van de marechaussee werd zij, na een verblijf van dertien
maanden in het grenshospitium,
naar haar vaderland teruggevlogen. Sindsdien is niets meer van haar vernomen.
© Copyright 2001 Weekbladpers
Tijdschriften
Opzij